ه نام خدا

هزار سیاوچمانه

پاسخی به نقد نگاهی به صد سیاوچمانه  نوشته کامل صفریان ،سیده زهرا سجادی

رئوف سعیدیان

دوست عزیز ما اقای کامل صفریان از محققان و پژوهشگران توانا و زبده ی تاریخ ،ادبیات و فرهنگ کردی هستند که توجه فراوانی به ادب و فرهنگ هورامان دارند و این علاقه ویژه در لابلای تحقیقات گسترده و اکادمیک وی نما یان است  قبلا رسم بر این بود که اقای صفریان  مباحثشان را به تنهایی دنبال می کردند  اما اخیرا این تحقیقات شکل نسبتا گروهی به خود گرفته است یعنی اقای صفریان مباحثشان را با همکاری همسر محققشان دنبال می کنند و این در نوع خود به ارزش علمی تحقیقاتشان افزوده است و کار نادر و خوبی ست که سزاوار است اسوه و الگو قرار گیرد.

مباحث مطرح شده در مقاله اقای صفریان و خانمش درباره کتاب صد سیاوچمانه که اینجانب خاد م فرهنگ هورامان و اقای فریاد شیری  نویسند ه و ادیب  صاحب شهرت در سطح کشور ،گرداوری کرده بودیم در برخی موارد حائز اهمیت و به صواب نزدیکتر بود ودر پاره ای موارد چشم پوشی غیر عامدانه از حقیقت بود وبه گفته  خود وی نشانه عدم شناخت از فرهنگ منطقه داشت 

بحثی که اقای صفریان در باره سیاچمانه اورده بود بحثی اکادمیک بود و مورد توجه که از این جهت شایان تقدیر است اما باید گفت :

در پاره ای موارد شناخت حقیقت و واقعیت های موجود ،دشوار است و مسلم است که بدون شناخت ان واقعیت های موجود نمی توان داوری قطعی کرد به همان روشی که اقای صفریان و همسرشان داوری کردند. ما در واقع صد سیا و چمانه گرداوری نکردیم بلکه هزار سیا و چمانه روی میز گرداوری و تدوین داشتیم و روشمان بر ان بود که کتاب حاوی هزار سیاوچمانه باشد یعنی شامل هزار بیت سیاوچمانه که در بر گیرنده تمامی موضوعات سیاوچمانه باشد ودر حق سیاوچمانه اجحاف نشود و همین کار را هم کردیم وما بر خلاف ادعای نویسندگان مقاله متصف به صفات عدم شناخت فرهنگ هورامان نیستیم  من خود بنفسه در میان سیاوچمانه بزرگ شدام و حتی اغلب سیاوچمانه ها را در حفظ دارم و با انها با دوستانم مشاعره می کنم و سیاچمانه خوانانی در اطراف دارم و یکی دو مورد رقابت سیا و چمانه در بین دوستان در هورامان برگزار کردام و انصافا اتصاف به این صفت شایسته نبود

نهایتآ در مرحله تحویل به نشر هزار ما شد صد تای انها ،ما کتاب خود را به نشر مشکی سپردیم و با ده درصد قرارداد بستیم  ناشر طبق روالی که داشت ترانه های مناطق ایران را صد بیتی چاپ می کرد و در نشر روال و نظام خاص خود را داشت بروید سایر کتابهای این نشر را ببینید همش همین طور است در اینجا بود که طرح ما بر هم خورد و در گیر ودار طرح ما و طرح انها ،برابر قرارداد، انها طرح خودشان را اجرا کردند و در کم کردن و افزودن نوعی قاتیگری پدیدار گشت و نظم خوب کتاب متاسفانه برهم خورد که باعث رنجش خاطر گردید و ناشر اقای مشکی که از بزرگان عرصه هستند ضمن معذرت خواهی تاکید داشتند که در چاپ بعدی تصحیح می شود .

در باره دخالت در قواعد زبان در کتاب ،چنین دخالت هایی بوده ومسلم است ولی این دخالت ها عمدی بوده  است واز روی نا اگاهی نبوده و دلیل وجود دارد که چرا قواعد راقبول نداشته اند واین یک چیز طبیعی هم است و دلایل عدم رعایت به دست اندرکاران نشر مشکی ربط دارد و حتما در جایی جواب می دهند

در مقدمه ان چه در باره سیا و چمانه  اورده شده است همه نتایج تحقیقاتی بوده که تاکنون شده و بارها هم در اینجا وان جا در همایشها گفته شده و بر ان تاکید شده و چیزی فراتر گفته نشده است و مختصر اطلاعاتی بوده که برای هموطنان فارس زبان نیاز بوده است در حد عموم .وهمچنان که از رسمش پیداست هدف از مقدمه تحقیق گسترده نبوده است.

در ادامه اقای صفریان بزرگترین ایراد کتاب را تک بیتی دانستن و تک بیتی نوشتن سیاو چمانه به شمار اورده است و گفته  ابیات سیاوچمانه از ابیات غزل بیشتر هم می رسد  در حالیکه چنین نیست و به ندرت ابیات سیاچمانه غزل وار می اید واکثرا سیاچمانه بیت های جداگانه و منفرد و متفرقه اند که هر یکی از جایی امداند و به هم چسپیده شداند بروید همه سیا و چمانه ها را بنگرید بجز در اندک جاهایی مثل ان جایی که بحث از گفتگوی بز های  کوهی و خبر کشته شدن صیاد می شود و امثال ان در چند مورد دیگر کجا سیاچمانه غزل وار است کجا پیوسته و متحد است در ان جا که دو نفر با هم سیا و چمانه می خوانند کجا در یک مضمون می خوانند یکی سیر می خواند و یکی طالبی مشهدی . به جرات و با نگاه به سیا و چمانه تاکید می کنم که در هیچ کجا سیا و چمانه غزل وار نیست مگر به ندرت و این واقعیت است چون سیا و چمانه از بیت هایی ترکیب شده ، منفرد که هر یک گوینده نامشخص دارند و هر یک از جایی امداند و از لحاظ مو ضوع ،مفهوم ،تاثیر، اسمان تا زمین فرق دارند .

و ما در گلچین ،بنا را  بر هورامان تخت گداشتیم و قابل انکار نیست که این امکان هم هست که بیت انتخابی در هورامان لهون یا ژاورود به لفظ دیگری باشد و در انتخاب ما، معیار عاشفانه بودن و مربوط به اداب و رسوم بودن و جغرافیایی بودن را ،مد نظر داشته ایم و ما اینها را زیبا پسندیدایم واین امکان هم هست که کسانی چیزهای دیگری را بپسندند و این به ذوقشان مربوط است .

و در اخر باید بگویم انتشار این سیاوچمانه کار بسیار به جایی بود و در محافل ادبی تهران هم مورد توجه قرار گرفت و شناخت خوبی بود برای سیا وچمانه و در فضای سایبری هم خوب درخشید و انتظار هم می رود به زبانهای زنده دنیا هم ترجمه و انتشار شود

سخن اخرم هم این است تولیدات خود را ارج بنهیم با دید علمی بدانها بنگریم تنها برای خود ننویسیم برای شناساندن فرهنگ خود بکوشیم عالمانه فکر کنیم و اگر اثری را در انجام رسالتش قاصر می دانیم هجوم نبریم راه باز است جاده دراز ،قلم به دست بگیریم و بهتر بنویسیم و غر نزنیم 

باسپاس از اقای صفریان و خانم محققش                             رئوف سعیدیان     مریوان

                  تقدیم به ساحت پر مهر و عطوفت حضرت پیر ،که چشم به انتطار ش هستم 6>4>88